Rys biograficzny:
Biskup Piotr Wysz to najznamienitszy przedstawiciel radolińskiej linii Leszczyców herbu Bróg. Pierwsze wzmianki o tym rodzie pojawiły się pod koniec IV wieku. Wtedy to podczaszymi kaliskimi byli Jan z Radoliny i Świętopełek z Radoliny. Piotr Wysz przyszedł na świat około 1354 roku w Radolinie jako dziecko Jana Maczudy i Małgorzaty Anny. Rodzice dużą wagę przywiązywali do wykształcenia dzieci . Piotr Wysz pobierał nauki w Pradze oraz w Padwie. W 1386 uzyskał tytuł doktora obojga praw na uniwersytecie w Padwie. Później prowadził tam również wykłady z prawa kościelnego. Był wybitnym prawnikiem, teologiem i dogmatykiem. Jego przymioty docenił król Władysław Jagiełło, blisko z nim współpracując i powierzając zadania istotne dla Królestwa Polskiego. Piotr Wysz reprezentował Polskę na soborach w Sienie oraz w Pizie, biorąc aktywny udział w dysputach teologicznych, krytykując nadużycia w Kościele , postulował wprowadzenie reform. Podpisał akt unii radomsko- wileńskiej w 1401 roku. Prowadził rokowania z Krzyżakami , sygnując w 1411 roku pokój toruński. Był również sygnatariuszem unii horodelskiej w 1413 roku.
Piotr Wysz zasłużył się także polskiemu Kościołowi. Trzykrotnie w latach 1394, 1396 i 1408 zwoływał synody diecezjalne. W 1397 roku wraz z królewską parą sprowadził zakon karmelitów do kościoła „na Piasku”, a w 1405 sprowadził do Krakowa wraz z królem Władysławem Jagiełłą zakon kanoników regularnych laterańskich z Kłodzka, powierzając ich opiece kościół pw. Bożego Ciała na Kazimierzu. Rozbudował również liturgię w Katedrze Wawelskiej.
W roku 1391 Piotr Wysz został kanclerzem dworu Jadwigi Andegawieńskiej.
A 4 grudnia 1392 roku- wbrew woli kapituły- biskupem krakowskim. Cieszył się zaufaniem królowej, świadczył o tym fakt, że to właśnie jego poprosiła o pomoc przy organizowaniu odnowionej Akademii Krakowskiej. Biskup wywiązał się z tego zadania znakomicie. Jako pierwszy kanclerz uczelni zapisał się złotymi zgłoskami w jej dziejach. Do końca życia wspierał Akademię Krakowską materialnie, przekazał uczelni również swój bogaty księgozbiór. Piotr Wysz czuwał nad tym , by wypełniono ostatnią wolę Jadwigi.
W roku 1412 – wskutek intrygi księcia Witolda- Piotr Wysz popadł w niełaskę i został przeniesiony na biskupstwo poznańskie. Zmarł w 1414 roku. Spoczął w Katedrze Poznańskiej. Warto wspomnieć, że bratanica Piotra Wysza została drugą żoną najbardziej znanego polskiego rycerza- Zawiszy Czarnego.
Wybrane prace Piotra Wysza:
Speculum aureum de titulis beneficiorum ecclesiasticorum – dzieło poświęcone krytyce fiskalizmu kościelnego za pontyfikatu papieża Bonifacego IX.
Kalendarium:
1386 – w Padwie uzyskał doktorat obojga praw
1387 – prowadził wykłady z zakresu prawa kościelnego
1387 – został bliskim współpracownikiem Władysława i Jadwigi
1389 – 1390 – był legatem apostolskim i kolektorem generalnym w Polsce i na Węgrzech
1391 – został kanclerzem dworu królowej, jako jej wysłannik przebywał w Rzymie
1392 XII 4 – mianowany został biskupem krakowskim
1394, 1396 i 1408 – przeprowadził synody diecezjalne
1397 – sprowadził do Krakowa wraz z królem Władysławem Jagiełłą zakon kanoników regularnych laterańskich z Kłodzka powierzając ich opiece kościół pod wezwaniem Bożego Ciała na Kazimierzu
1399 – wykonawca testamentu królowej Jadwigi
1400 – został pierwszym kanclerzem uczelni krakowskiej
1404 – ustanowił kościół św. Wojciecha w Rynku prebendą uniwersytecką
1408 – uczestnik synodu w Sienie
1409 – uczestnik synodu w Pizie
1410 – wiosną powrócił do kraju po pielgrzymce do Ziemi Świętej, którą odbył wraz z opatem tynieckim Mścisławem po zakończenie obrad synodu w Pizie
1412 – przeniesiony na biskupstwo poznańskie
Zachęcamy Państwa do zapoznania się z ciekawymi tekstami zamieszczonymi w załączniakch:
- Szymon Starowolski, Żywoty biskupów krakowskich. Biskup Piotr Wysz.
- Ignacy Bokwa, Piotr Wysz z Radolina (*ok.1354-1414) i jego dzieło ’Speculum aureum’”, Władysław Seńko,Warszawa 1996 : [recenzja].
- Krzysztof Ożóg, Kościół katolicki w Królestwie Polskim w czasach Władysława Jagiełły.
- Mieczysław Markowski, Piotr Wysz jako nieznany autor dzieł filozoficznych.
- Elżbieta Knapek, Piotr Wysz wobec kryzysu Kościoła.
- Włodzimierz Knap, Mało znane początki UJ
Materiały źródłowe:

Herb rodu Radolińskich


Autor: Józef Simmler (1823-1868)
Rok powstania :1867 rok
Wymiary: 289,5 x 214,6
Technika: olej
Materiał: półtno
Można zobaczyć w Muzeum Narodowym w Warszawie
W 1387 r. królowa Jadwiga została oskarżona przez Gniewosza
z Dalewic (w głębi po lewej) o zdradę małżeńską. W obecności króla i kanonika krakowskiego Piotra Wysza (stojących po prawej) królowa odrzuca oskarżenie, przysięgając na Biblię trzymaną przez kasztelana wojnickiego Jaśka z Tęczyna. Jest to ostatnie dzieło Simmlera, najbardziej teatralne w swojej monumentalnej kompozycji. Dramaturgię sceny zdominowała zbytnia dbałość o szczegóły kostiumologiczne i architektoniczne oraz troska o wierność w portretowaniu pozujących do obrazu postaci (królowa ma rysy twarzy najstarszej córki artysty). [Elżbieta Charazińska]

Autor: Jan Matejko
Tytuł: Założenie Szkoły Głównej przeniesieniem do Krakowa ugruntowane R.P.1361-1399-1400, z cyklu "Dzieje Cywilizacji w Polsce"
Rok powstania: 1888
Wymiary: 79,5 x 62
Technika: olej
Materiał:deska dębowa
Można zobaczyć w Muzeum Narodowym w Warszawie
Pełnię władzy dynastycznej posiadający ród Piastów z Kazimierzem W. ginie. Andegaweńczyk Ludwik Węgierski zapewniając tron córce, a następnie wstępujący Jagiełło, nadwątlają ustępstwami i przywilejami władzy Królewskiej niezależność i znaczenie. Założenie szkoły głównej w Krakowie, przez Kazimierza Wielkiego dokonane, podtrzymała i uposażyła królowa Jadwiga przekazaniem zapisów testamentowych, w ręce kanclerza królowej Piotra Wysza z Radoliny, biskupa krakowskiego i Jaśka z Tęczyna wojewody, złożonych. Przeniesieniem szkoły z Kazimierza do Krakowa zainaugurował Jagiełło uniwersytet krakowski, który z mianem testatora Jagiellońskiego nazwę i tytuł zachował. Postacie Jarosława Bogoryi ze Skotnik, arcybiskupa gnieźnieńskiego i Janka z Czarnkowa, stać zawsze będą przy wielkim nadawcy wiślickich statutów, jako też założycielu pierwszym szkoły głównej na Bawole. Wobec herbów Piastowskiego i zjednoczonych pod Jagiellonami litewsko- rusko- polskich dwa inne później - herb uniwersytetu i rektorski.
Tekst Jana Matejki

Wykład biskupa krakowskiego Piotra Wysza z Radoliny inaugurujący ponownie działalność Uniwersytetu w Krakowie, wygłoszony w obecności króla Władysława Jagiełły w 1400 roku.
Fresk na ścianie biblioteki uniwersyteckiej w Krakowie.
